Антиведовской дискурс в польской печати XVI века

Статья посвящена исследованию истории развития в книжной печати темы присутствия ведьм на территории Польского королевства и Великого княжества Литовского. Автор анализирует несколько способов апеллирования к теме ведовства в печати. Делается вывод, что тезис о «засилье ведьм» был сформирован в польской печатной полемической литературе XVI в. как составляющая представлений о «современном моральном упадке» и как риторическая модель для обозначения конфессиональных противников. В то же время печать XVII в. использовала этот тезис уже в отношении непосредственно подозреваемых в ведовстве, переформатировав представление о распространенности магических практик для новых целей.

1. Басов И. М. Репрезентация образа Речи Посполитой в «Библиотеке Польской» К. Ю. Туровского на примере памфлетов XVI–XVII вв. // История. Историки. Источники. 2019. № 2. С. 68–74.

2. Adamczyk J. Czary i magia w praktyce sądów kościelnych na ziemiach polskich w późnym średniowieczu (XV – połowa XVI wieku) // Karolińscy pokutnicy i polskie średniowieczne czarownice. Konfrontacja doktryny chrześcijańskiej z życiem społeczeństwa średniowiecznego. Warszawa, 2007. S. 91–264.

3. Bugaj R. auki tajemne w dawnej Polsce. Wrocław: Zakład arodowy im. Ossolińskich, 1986. 332 s.

4. Eisenstein E. L. The Printing Revolution in Early Modern Europe. 2nd ed. Cambridge: Cambridge Uni. Press, 2005. 384 p.

5. Febvre L., Martin H.-J. The Coming of the Book: The Impact of Printing 1450–1800 / Trans. by D. Gerard. London: NLB, 1976. 378 p.

6. Juda M. Przywileje drukarskie w Polsce. Lublin: Agencja Wydawniczo-Handlowa AD, 1992. 164 s.

7. Kawecka-Gryczowa A. Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego: dzieje i bibliografia. Wrocław: Zakład arodowy im. Ossolińskich, 1974. 368 s.

8. Kiliańczyk-Zięba J. In Search of Lost Fortuna. Reconstructing the Publishing History of the Polish Book of Fortune-Telling // Lost Books: Reconstructing the Print World of Pre-Industrial Europe. Leiden, 2019. P. 120–143. Kotarski E. Wróżki Jana Kochanowskiego // Odrodzenie i Reformacja w Polsce. 1980. T. 25. S. 79–98.

9. Kowalczyk S. Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku. Kraków: Universitas, 2023. 275 s.

10. Kroczak J. «Jeśli mię wieźdźba prawdziwa uwodzi…». Prognostyki i znaki cudowne w polskiej literaturze barokowej. Wrocław: Atut, 2006. 260 s.

11. Leeson P. T., Russ J. W. Witch Trials // The Economic Journal. 2017. No. 128. P. 2066–2105. Monumenta Poloniae Typographica XV et XVI saeculorum / Red. J. Ptaśnik. Leopoll: Sumptibus Instituti Ossoliniani, 1922. Vol. 1. 456 p.

12. Osiński Z. Zabobon, przesąd, diabły, czarownice i wilkołaki w pamiętnikach polskich z XVI i XVII wieku // Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia. 2003. No. 58. S. 59–72.

13. Ostling M. Imagining Witchcraft in Early Modern Poland. Dr. of Philos. Sci. Diss. Toronto: Uni. Press, 2008. 676 p.

14. Skiełczyński Z. Superekslibrisy z Biblioteki Kapitulnej w Łowiczu // Studia Theologica Varsaviensia. 1990. No. 28/1. S. 243–259.

15. Tafiłowski P. Druki tyczące spraw tajemnych w Polsce XVI–XVII wieku // Z Badań ad Polskimi Księgozbiorem Historycznymi. 2003. T. 21. S. 23–52.

16. Tazbir J. Procesy o czary // Odrodzenie i Reformacja w Polsce. Wrocław, 1978. T. 23. S. 151–177.

17. Tazbir J. Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII wieku. Warszawa: Iskry, 2009. 231 s.

18. Walinski-Kiehl R. Pamphlets, Propaganda and Witch-Hunting in Germany c. 1560 – c. 1630 // Reformation. 2002. № 6 (1). P. 49–74.

19. Wilson K. A. The Politics of Toleration: Dissenters in Great Poland (1587–1648). PhD Thesis. London: School of Slavonic and East European Studies, University College, 2005. 330 p.

20. Wyporska W. Witchcraft in Early Modern Poland, 1500–1800. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2013. 245 p.

21. Załęski S. Jezuici w Polsce. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1900. T. 1: Walka z różnowierstwem 1555–1608. 819 s.

22. Zika C. The Appearance of Witchcraft. Print and Visual Culture in Sixteenth-Seventeenth Century Europe. London, New York: Routledge, 2007. 296 p.